In 2014 deden Amerikaanse 'vc's' (venture capitalists, of durfinvesteerders) in totaal 3.617 investeringen in startups - vooral techbedrijfjes -, samen goed voor 47,3 miljard dollar, zo bleek vrijdag uit cijfers van CB Insights.
Het waren dan ook vooral Amerikaanse bedrijven die het afgelopen jaar het nieuws haalden: Uber haalde in 2014 meer dan eens een miljard dollar binnen. Snapchat en Dropbox worden allebei gewaardeerd op 10 miljard dollar, Pinterest staat op een waardering van 5 miljard.
Maar ook in Europese bedrijven wordt flink geïnvesteerd: het grootste Europese techbedrijf is het Zweedse Spotify, dat tot dusver een half miljard dollar binnenhaalde en momenteel wordt gewaardeerd op 4 miljard dollar. Het Duitse Soundcloud is nu ook een miljard waard.
In Nederland haalde in 2014 betaaldienst Adyen een investering van 200 miljoen euro binnen, Takeaway.com, het bedrijf achter Thuisbezorgd.nl, volgt op gepaste afstand met een investering van 74 miljoen euro.
Blendle, Wercker en Peerby haalden het nieuws met miljoeneninvesteringen van respectievelijk 3 miljoen, 2,4 miljoen en 1,7 miljoen euro.
Jaren 90
Het is een tijd die in zekere zin doet denken aan het einde van de jaren 90. De internetbubbel duurde van 1997 tot en met 2000. In die periode werden eveneens ongekend veel internetbedrijven opgericht die naar de beurs gingen en hun waarde explosief zagen groeien.
Er werd nauwelijks gekeken naar omzet of winst. In het voorjaar van 2000 knapte de 'bubbel' en stortten veel bedrijven in, met een lichte recessie als gevolg.
Verwachtingen en waardering
De investering in 'digitale krantenkiosk' Blendle werd niet gedaan door een durfkapitalist, maar door The New York Times en de Duitse uitgever Axel Springer, op een waardering van 13 miljoen euro (post-money, of de waardering ná de investering). Dat is veel geld, maar is voor een deel ook fictief.
"Het is eigenlijk monopoliegeld", zegt medeoprichter Marten Blankesteijn. "Het enige dat dit bedrag aangeeft, is hoeveel aandelen we moeten weggeven."
Hoe dichter je bij het begin staat, hoe arbitrairder zo'n bedrag wordt.
Zo'n waardering wordt bepaald door een zekere verwachting: wat gaat dit bedrijf de komende jaren doen, wat is de kans op succes, enzovoort. In het geval van Blendle waren die verwachtingen vrij concreet: "Er was al omzet, en we verwachten de komende jaren x procent te groeien. Dat was het startpunt, vanuit daar reken je verder", legt Blankesteijn uit.
Maar dat werkt niet altijd zo. Sommige startups vinden durfinvesteerders voordat er enige omzet is, en dan is het lastiger om zo'n berekening te maken. "Hoe dichter je bij het begin staat, hoe arbitrairder zo'n bedrag wordt: een idee op papier kan al miljoenen opleveren", zegt Blankesteijn.
In de podcast Startup, waarin journalist Alex Blumberg de start van zijn eigen bedrijf volgt, werd al na enkele maanden een miljoenenwaardering gegeven.
"Hij kreeg na een paar maanden een waardering van 10 miljoen dollar voor een plan van drie A4'tjes", zegt Blankesteijn. "'Verdomme!', dacht ik. Daar hebben wij twee jaar lang keihard voor gewerkt! Dat laat wel zien hoe raar zo'n waardering werkt."
Iets te gul
Er wordt dus gul geïnvesteerd door Amerikaanse vc's. Iets te gul, vindt de Amerikaanse durfinvesteerder Bill Gurley. "Ik zie geen gekke waarderingen, maar wel een overschot aan kapitaal", zei de investeerder eerder tegen de Wall Street Journal.
Volgens Gurley is er te veel kapitaal beschikbaar en worden er onnodige hoeveelheden geld gestoken in bedrijven die nog geen duidelijk businessmodel hebben. Omdat er maar geld in gepompt blijft worden, wordt het ook niet gestimuleerd om wél een duurzaam verdienmodel op te zetten. "Er werken in Sillicon Valley meer mensen voor verliesmakende bedrijven dan dan in de afgelopen vijftien jaar."
Investeren gaat in de VS veel makkelijker en sneller.
"Investeren gaat in de VS veel makkelijker en sneller, ze zijn meer gericht op groei", zegt Michael Lucassen, partner bij het Nederlandse investeringsnetwerk Tiin Capitall. "Er wordt direct gekeken naar de grote getallen en die geven al vrij snel aan: 'investeer maar’".
In Nederland wordt veel meer gekeken naar wat er op de korte termijn aan cash wordt gegenereerd, stelt Lucassen. "De schaalbaarheid wordt in de VS bovenaan gezet: hoe groter hoe beter."
Maar er moet ook rekening worden gehouden met de omvang van de markt, nuanceert hij. "Als je bedenkt dat een bedrijf als Uber over de hele wereld actief is en vrijwel overal een monopoliepositie heeft, schrik ik niet per se van de investeringen die zij binnenhalen", aldus Lucassen.
Dus: Een nieuwe bubbel?
Wanneer bedrijven als Uber, Snapchat of Spotify voor de zoveelste keer miljoenen of zelfs miljarden binnenhalen en gewaardeerd worden op onvoorstelbaar bedragen, rijst de vraag of dat wel goed gaat.
Het ging al een keer eerder fout: na een grote groei aan 'internetbedrijfjes' in de late jaren negentig, knapte die bubbel en stortte de markt aan het begin van het nieuwe millenium in. De verwachtingen en investeringen bleken te optimistisch. En ook toen was er veel goedkoop krediet beschikbaar.
"Op sommige tereinen doet de fantasie inderdaad zijn werk en is het wat de gek er voor geeft", stelt beleggingsstrateeg Wim Zwanenburg van Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer. Maar van een nieuwe internetbubbel is volgens hem geen sprake.
De beursanalist ziet bij beursgenoteerde bedrijven niet enkel een stijgende lijn. "Er zijn ook een hoop bedrijven die juist zijn teruggevallen. Denk aan Facebook direct na de beursgang. En bij Google zie je juist een brede zijwaartse beweging." Op de beurs is er geen sprake van een hype. "Eind jaren negentig waren beleggers te bereidwillig. Nu is men een stuk terughoudender."
Nieuwe situatie
Technologie is nu veel makkelijker toepasbaar.
Investeerder Michael Lucassen beaamt dat het huidige situatie niet te vergelijken is met dat van de late jaren negentig. "Technologie is nu veel makkelijker toepasbaar. Destijds was de bereikbaarheid en bruikbaarheid van het internet veel minder, en in zekere zin ook onvoldoende klaar voor de markt."
Inmiddels zou die markt er wel klaar voor zijn. Volgens Zwanenburg zijn er bovendien ook de komende jaren een aantal trends die voor meer groei zouden kunnen zorgen. "We zitten midden in de transitie naar mobiel. Daarnaast gaan big data en cloud computing een steeds grotere rol spelen, en komt het internet of things er aan."